Alergia – problem XXI wieku. Nowoczesna diagnostyka laboratoryjna chorób alergicznych

Swędzi Cię skóra, masz krostki lub czerwone plamy? Męczy Cię katar, masz zatkany nos, kichasz, kaszlesz i swędzą Cię oczy? Odczuwasz bóle brzucha, masz biegunki lub występuje u Ciebie obrzęk i swędzenie warg? To wszystko mogą być objawy alergii, która może ujawnić się w każdym wieku…

Termin „alergia” pochodzi z języka greckiego. Jest połączeniem dwóch słów: „allos” – inny i „ergos” – działanie/reakcja. Alergia w medycynie definiowana jest jako nadwrażliwość organizmu na nieszkodliwą substancję. Spowodowana jest niepotrzebną aktywacją komórek układu odpornościowego. Wszystko co nas otacza oraz to co spożywamy, może stanowić potencjalne źródło alergenów. Nasz układ immunologiczny uznaje je za szkodliwe i wytwarza przeciwko nim przeciwciała. Liczne badania naukowe wskazują, że choroby alergiczne stanowią poważny problem, którego częstość występowania wzrasta wraz z postępem cywilizacyjnym. Według raportu ARIA (Alergic Rhinitis and Its Impact on Asthma) na dolegliwości wywołane alergiami cierpi około 45 % mieszkańców naszego kontynentu (zarówno dorośli jak i dzieci). Badania epidemiologiczne przeprowadzone w ramach projektu ECAP (Epidemiologia Chorób Alergicznych w Polsce) wykazały, że Polska należy do jednych z najbardziej zalergizowanych społeczeństw świata.

Laboratorium Medica oferuje szeroki wachlarz badań do immunologicznej diagnostyki alergii IgE-zależnej (I typ reakcji według klasyfikacji Gella i Coombsa) na pokarmy, pyłki drzew i traw, roztocze kurzu domowego, pleśnie, antybiotyki oraz jady owadów.

Diagnostyka alergii krok po kroku…

Diagnostyka chorób alergicznych stanowi duże wyzwanie dla lekarzy alergologów i należy do najtrudniejszych w medycynie. Liczne badania naukowe wskazują, że wnikliwe postępowanie diagnostyczne jest szczególnie istotne, ponieważ problemy osób dotkniętych alergią są ogromne i nie dotyczą tylko ich samych, ale również rodziny, przyjaciół, pracodawców oraz otoczenia.

Międzynarodowe zalecenia rekomendują jako pierwszy etap postępowania diagnostycznego zebranie wywiadu lekarskiego oraz szczegółowe przeanalizowanie historii choroby pacjenta. W przypadku podejrzenia alergii IgE-zależnej, kolejnym krokiem jest wykonanie klasycznych testów do badania alergenowo-specyficznych IgE opartych o ekstrakty alergenowe. Diagnostyka molekularna alergii stanowi trzeci (końcowy) etap postępowania diagnostycznego.

Na początek wywiad lekarski…

Wnikliwe zebranie wywiadu lekarskiego stanowi podstawę prawidłowego rozpoznania chorób alergicznych. Bardzo istotne jest zebranie informacji o okolicznościach towarzyszących wystąpieniu dolegliwości, ponieważ część objawów może być indukowana pod wpływem dodatkowych czynników takich jak wysiłek fizyczny, podwyższona temperatura (ciała lub otoczenia), alkohol, leki czy obecność innych alergenów. W przypadku alergii pokarmowej manifestacja kliniczna może być różna w zależności od stopnia przetworzenia spożywanego pokarmu. Przy podejrzeniu alergii wziewnej pomocny może okazać się kalendarz pyleń opracowany dla każdego kraju.

Phadiatop – wyklucz lub potwierdź alergię wziewną IgE-zależną

Phadiatop jest testem przesiewowym pozwalającym potwierdzić lub wykluczyć alergię wziewną na wczesnym etapie. Badanie polega na pomiarze przeciwciał IgE dla dobrze zbalansowanej mieszaniny najbardziej rozpowszechnionych alergenów wziewnych takich jak pyłki traw, drzew i chwastów, zwierzęta, roztocza i pleśnie. Badanie wykonywane jest na aparacie Phadia ImmunoCAP firmy Thermo Fisher Scientific. Phadiatop oferuje znacznie lepszą skuteczność niż oznaczenie poziomu całkowitego IgE. Jedynie ok. 50% pacjentów z alergiami dróg oddechowych ma podniesiony poziom całkowitego IgE (>100 kU/l) co „de facto” oznacza, że 50% pacjentów alergicznych mających wynik całkowitego IgE w normie, nie będzie prawidłowo zdiagnozowanych przy pomocy testu Total IgE. Poziom całkowitego IgE stanowi sumę wszystkich przeciwciał IgE znajdujących się we krwi i może on być podwyższony w wielu jednostkach chorobowych niezwiązanych z alergią. Dlatego zamiennie rekomendowane jest wykonywanie testu Phadiatop, który mierzy jedynie alergenowo-specyficzne przeciwciała IgE przeciw powszechnym alergenom a nie poziom wszystkich, w tym również tych nieistotnych, przeciwciał IgE.  Phadiatop pomaga w wykluczeniu bądź w potwierdzeniu alergii wziewnej oraz pozwala zidentyfikować pacjentów, którzy potrzebują dalszej diagnostyki (przede wszystkim oznaczania poziomu swoistych przeciwciał klasy IgE w surowicy krwi, identyfikujących alergeny) oraz opieki alergologicznej.

Klasyczne testy do badania alergenowo-specyficznych IgE

W przypadku podejrzenia alergii zalecane jest wykonanie specjalistycznej diagnostyki potwierdzającej lub wykluczającej alergiczne tło dolegliwości. Oznaczenie IgE swoistych dla konkretnych alergenów stanowi podstawowe narzędzie w diagnostyce laboratoryjnej alergii IgE-zależnej. Klasyczne metody diagnostyczne oparte są na naturalnych pełnych ekstraktach alergenowych otrzymanych z surowców takich jak pyłki roślin, orzeszki ziemne, jad pszczoły, hodowle roztoczy kurzu domowego, pleśni, itp. Każdy ekstrakt zawiera szereg białek (glikoprotein), ale tylko część z nich jest alergenami.

Głównym celem wykonania klasycznych testów badających specyficzne IgE jest:

• wskazanie IgE jako mediatora rekacji alergicznej
• identyfikacja czynnika alergizującego – alergenu

W Laboratorium MEDICA istnieje możliwość zbadania IgE dla pojedynczych alergenów (Badanie wykonywane jest na aparacie Phadia ImmunoCAP firmy Thermo Fisher Scientifics).

Ponadto w ofercie dostępne są także testy wieloalergenowe IgE –  Polycheck i Euroline. Panele alergiczne pozwalają jednorazowo zbadać IgE dla kilku lub kilkudziesięciu alergenów – w zależności od panelu. Alergeny w panelach zebrane są „tematycznie”:

• tylko alergeny wziewne: różne kombinacje sierści i naskórków zwierząt, piór ptaków, pyłków  drzew i traw, alergenów kurzu domowego, grzybów i pleśni
  • Panel Wziewny – 10 alergenów
  • Panel Trawy i Chwasty – 10 alergenów
  • Panel Alergeny Domowe – 10 alergenów
  • Panel Drzewa – 10 alergenów
  • Panel Zwierzęta – 10 alergenów
  • Panel Wziewny – 30 alergenów
  • Panel Wziewny – 20 alergenów
  • Panel Wziewny Zimowy- 10 alergenów
• tylko alergeny pokarmowe: różne kombinacje alergenów pokarmowych spośród owoców, warzyw, orzechów, zbóż, mięs, ryb i owoców morza, przypraw
  • Panel Pokarmowy – 10 alergenów
  • Panel Pokarmowy – 20 alergenów
  • Panel Pokarmowy KOREA – 20 alergenów
  • Panel Pokarmowy – 30 alergenów
  • Panel Nabiał i Orzechy – 10 alergenów
  • Panel Owoce – 10 alergenów
  • Panel Warzywa – 10 alergenów
  • Panel Mąka i Mięso – 10 alergenów
• panele mieszane: różne kombinacje alergenów wziewnych, pokarmowych i jadów owadów
  • Panel Egzema – 10 alergenów
  • Panel INSECT – 6 Alergenów
  • Panel mieszany – 20 alergenów
  • Panel mieszany – 30 alergenów
  • Panel mieszany – 54 alergeny

Molekularne testy do diagnostyki alergii

Klasyczne metody diagnostyczne oparte na naturalnych pełnych ekstraktach alergenowych nie pozwalają na określenie, przeciwko której składowej alergenu (tzw. komponencie) produkowane są przeciwciała IgE. Obecnie stwierdzenie uczulenia na jakiś alergen jest niewystarczające, szczególnie w przypadku diagnostyki alergii pokarmowej oraz anafilaksji po pokarmach i po wysiłku. Molekularne testy alergologiczne oparte na komponentach alergenowych pozwalają precyzyjnie ustalić, które białka ze źródła alergenu są rzeczywistą przyczyną objawów alergicznych, które leżą u podstaw reakcji krzyżowych z innymi alergenami, a które w ogóle nie wpływają na stymulację naszego układu immunologicznego. Dzięki temu możliwe jest określenie indywidualnego profilu uczulenia.

Laboratorium Medica poszerzyło swoją ofertę o nowe pojedyncze komponenty alergenowe oraz panele alergiczne oparte na komponentach alergenowych. Testy powstały dzięki osiągnięciom inżynierii genetycznej. Pozwalają wykryć nie tylko rodzaj alergenu, ale również konkretne białko lub jego fragment, na które pacjent jest uczulony, a także określić indywidualny profil uczuleniowy pacjenta. Ponadto umożliwiają precyzyjne dobranie składu alergenowego szczepionki w celu przeprowadzenia immunoterapii swoistej, indywidualną ocenę ryzyka wystąpienia objawów alergicznych, monitorowanie rozwoju tolerancji, wprowadzanie zaleceń dietetycznych dla potrzeb konkretnego pacjenta, a także rozróżnienie uczulenia pierwotnego od objawów wywołanych reakcją krzyżową.

W Laboratorium MEDICA istnieje możliwość zbadania IgE dla pojedynczych komponent alergenowych (Badanie wykonywane jest na aparacie Phadia ImmunoCAP firmy Thermo Fisher Scientifics):

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Ponadto w ofercie dostępne są także testy wieloalergenowe IgE –  Polycheck i Euroline. Panele alergiczne pozwalają jednorazowo zbadać IgE dla kilku lub kilkudziesięciu komponent alergenowych – w zależności od panelu. Panele w swoim składzie zawierają wyłącznie wyselekcjonowane składniki, które są odpowiedzialne za występowanie alergii bądź wskazują na reakcje krzyżowe z innymi alergenami. Panele dają możliwość uzyskania informacji na które konkretne białka danego alergenu występuje u pacjenta uczulenie. Taka informacja jest niezwykle istotna przed planowaną immunoterapią swoistą oraz wprowadzeniem zaleceń dietetycznych. Alergeny w panelach zebrane są „tematycznie”:

• komponenty pyłku brzozy i tymotki łąkowej
  • Panel Rekombinanty pyłków
• komponenty roztocza kurzu domowego
  • Panel Rekombinanty roztocze kurzu domowego
    
• komponenty mleka 
  • Panel Mleko plus gluten
    
• komponenty jaja kurzego
  • Panel Komponenty jaja kurzego
• komponenty orzeszków ziemnych
  • Panel Rekombinanty Orzeszki Ziemne

Mulitiparametrowe testy molekularne do diagnostyki chorób alergicznych

Nowością w naszej ofercie jest molekularny test multiplex do pomiaru swoistych przeciwciał IgE wobec komponent alergenowych:

• ALEX2 – ALLERGY EXPLORER  (295 alergenów – 178 molekuł i 117 ekstraktów alergenowych)

Najbardziej innowacyjny ilościowy test diagnostyczny in vitro służący do oznaczania swoistych immunoglobulin E wobec 129 ekstraktów i ponad 170 molekuł alergenowych. Test ALEX2 oparty jest na zgłoszonej do opatentowania technologii nanocząsteczek, na których prezentowane są poszczególne alergeny tworząc makroskopową macierz. Analiza wyników testu jest wykonywana przy pomocy nowoczesnych technologii informatycznych przez wykwalifikowany personel.

Rozpoznanie alergii na wczesnym etapie oraz prawidłowe zróżnicowanie z chorobami o podobnych objawach, ale o innym patomechanizmie, wpływa na poprawę jakości życia alergików. Warto pamiętać, że nieleczona alergia może prowadzić w konsekwencji do groźnych dla życia powikłań takich jak wstrząs anafilaktyczny czy ataki astmy oskrzelowej. Laboratorium MEDICA w swojej ofercie posiada testy z surowicy krwi w kierunku alergii wykrywające nadwrażliwość typu I wg klasyfikacji Gella i Coombsa. Nasze metody analizy alergologicznej są szczególnie polecane w przypadku małych dzieci i osób starszych, kobiet ciężarnych, osób ze zmianami skórnymi oraz pacjentów, u których wystąpiła reakcja uogólniona po testach skórnych. Podczas badania nie wprowadza się alergenu do organizmu. Testy nie wymagają przygotowania, nie ma potrzeby odstawienia leków antyhistaminowych oraz innych. Testy pozwalają wykryć bardzo niskie stężenia przeciwciał, co umożliwia lekarzowi wczesne wykrycie choroby i wdrożenie leczenia mającego na celu zatrzymać tzw. „marsz alergii”. 

Należy pamiętać, że uzyskany wynik zawsze musi zostać skonsultowany ze specjalistą oraz odniesiony zarówno do historii choroby, jak i do objawów pacjenta. Samo wykrycie swoistych alergenowo przeciwciał IgE wskazuje, że dana osoba jest uczulona, a objawy tego stanu mogą się ujawnić w jakimś momencie, ale też wcale nie muszą. W przypadku alergii pokarmowych zmiana nawyków żywieniowych lub całkowita rezygnacja z jednego lub większej liczby produktów spożywczych zawsze musi być starannie zaplanowana i monitorowana, aby mieć pewność, że podstawowe składniki pokarmowe są dostarczane w wystarczających ilościach.

• Skierowanie na badania alergologiczne: Plik PDF
• Skierowanie na badania alergologiczne – panele alergiczne: Plik PDF
• Skierowanie na badania alergologiczne – pojedyncze alergeny: Plik PDF
• Diagnostyka Laboratoryjna Chorób Alergicznych: Plik PDF

mgr anal. med. Natalia Bilska

Laboratorium Analiz Medycznych MEDICA