17-OH progesteron (17-OHP) należy do hormonów steroidowych. Syntetyzowany jest z progesteronu lub 17-hydroksypregneneolonu. Stanowi prekursor dla dalszej syntezy hormonów nadnerczowych: kortyzolu i androstendionu. Hormon ten powstaje gównie w korze nadnerczy, ale jego niewielkie ilości produkowane są w jądrach, jajnikach i w łożysku. Wzrost produkcji 17-OHP przez jajnik jest zapowiedzią luteinizacji. Stężenie tego hormonu zmniejsza się po maksimum wydzielania LH, w przeciwieństwie do progesteronu, który po jajeczkowaniu wzrasta. W przypadku niedoboru lub defektu enzymów biorących udział w powstawaniu kortyzolu dochodzi do gromadzenia we krwi 17-OH progesteronu. Nadmiar 17OHP jest wykorzystywany do intensywniejszej syntezy androgenów, co skutkuje pojawieniem się typowych zewnętrznych cech męskich u kobiety (tj. zarost na twarzy i klatce piersiowej, niski głos, przerost mięśni ciała, zaburzenia miesiączkowania, trądzik, łysienie typu męskiego). Dziedziczne niedobory enzymów i będący ich skutkiem nadmiar androgenów prowadzi do wrodzonego przerostu nadnerczy zwanego zespołem nadnerczowo-płciowym. Oznaczenie 17-hydroksyprogesteronu jest rutynowym badaniem przesiewowym u noworodków w przypadku niewyraźnie wykształconych genitaliów, u kobiet zaburzeń miesiączkowania i pojawienia się typowych zewnętrznych cech męskich, natomiast u chłopców w przypadku przedwczesnego rozwoju płciowego.
Obrazek pochodzi z Wikimedia Commons, autor: Thomas Steiner, tłumaczenie: Michał Komorniczak
Poziom hormonów płciowych u kobiet jest zależny od fazy cyklu miesiączkowego. W związku z tym badanie ich poziomu należy wykonać w odpowiedniej fazie cyklu:
- W fazie folikularnej (między 2. a 5. d.c.) zaleca się oznaczenie FSH, LH, Estradiolu, PRL, DHEA, DHEA-S, Testosteronu, 17-OH progesteronu i Androstendionu
- W fazie okołoowulacyjnej (tj. między 12. a 14. d.c. przy 28-dniowych cyklach lub 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką w pozostałych przypadkach) zaleca się oznaczenie FSH, LH i Estradiolu przy monitorowaniu owulacji
- W fazie lutealnej (tj. ok. 21. d.c. przy 28-dniowych cyklach, lub ok. 7 dni przed spodziewaną miesiączką w pozostałych przypadkach) przeprowadza się badanie poziomu Progesteronu
Przygotowanie do badania: Pacjent musi być na czczo. Na badanie należy się zgłosić między 7:00 a 10:00 rano. Oznaczenie 17-OH progesteronu kobiety powinny wykonywać między 2. a 5. dniem cyklu miesięcznego, chyba że lekarz zaleci inaczej. Przeprowadzenie badania w pierwszych dniach cyklu pozwala na wykluczenie jajnikowej produkcji tego hormonu.
Czas oczekiwania na wynik: 2-3 dni robocze
