AMH

Hormon antymüllerowski (ang. anti-Müllerian hormone – AMH) to dimeryczna glikoproteina należąca do grupy transformujących czynników wzrostu β.Pełni on kluczową rolę w prawidłowym rozwoju zewnętrznych i wewnętrznych narządów płciowych podczas życia płodowego człowieka. U kobiet  jest produkowany przez komórki ziarniste jajników, natomiast u mężczyzn przez komórki Sertolego jąder. U każdej z płci odgrywa on odmienną rolę.

U dziewcząt stopniowy wzrost stężenia AMH jest obserwowany od urodzenia aż do osiągnięcia maksymalnego stężenia ok. 25 roku życia.  W okresie dojrzałości płciowej kobiety AMH wspomaga dojrzewanie pęcherzyków jajnikowych oraz odgrywa znaczącą rolę w rekrutacji pęcherzyka dominującego (hamuje stymulowany przez FSH wzrost i rozwój pozostałych pęcherzyków pierwotnych, zapewniając jednocześnie selekcję pęcherzyka dominującego).

Hormon antymüllerowski znalazł zastosowanie  jako:

• parametr oceny płodności – badanie poziomu AMH umożliwia ocenę płodności kobiety w różnym okresie jej życia i zaplanowanie przyszłego potomstwa. Hormon ten dostarcza informację o puli pęcherzyków jajnikowych, jak i o ich jakości. Stężenie AMH obniża się wraz ze zmniejszającą z wiekiem ilością pęcherzyków jajnikowych do poziomu bardzo niskiego lub niewykrywalnego w okresie menopauzy.
• marker rezerwy jajnikowej – rezerwa jajnikowa uwarunkowana jest genetycznie. Wraz z wiekiem kobiety i starzeniem się jajników, dochodzi do zmniejszenia się puli pęcherzyków jajnikowych oraz pogorszenia jakości oocytów, co znajduje odzwierciedlenie znamiennym zmniejszaniem się stężeń AMH.  Niewykrywalne lub bardzo niskie stężenie AMH świadczy o wyczerpaniu rezerwy jajnikowej i jest czynnikiem prognostycznym wystąpienia menopauzy w ciągu około 5 lat. Badania naukowe wskazują, że AMH jest najbardziej precyzyjnym parametrem rezerwy jajnikowej. Innymi parametrami stosowanymi w praktyce klinicznej do oceny rezerwy jajnikowej są: oznaczenie stężeń FSH, Estradiolu, Inhibiny B oraz określenie liczby pęcherzyków antralnych w badaniu USG.
• czynnik prognostyczny przedwczesnego wygasania funkcji jajników  (ang. Premature Ovarian Failure, POF) – stężenie AMH wykazuje dodatnią korelację z liczbą pierwotnych pęcherzyków jajnikowych, co umożliwia zastosowanie AMH jako precyzyjnego markera przedwczesnego wygasania funkcji jajników (POF) gdy kobieta ma regularne cykle miesiączkowe, a FSH nie jest jeszcze podwyższone. Etiologia wczesnej utraty pęcherzyków jajnikowych może mieć podłoże genetyczne, autoimmunologiczne, zapalne, spowodowane radio- lub chemioterapią. 
• parametr służący do diagnostyki i leczenia zespołu policystycznych jajników (ang. Polycystic Ovary Syndrome, PCOS) – u kobiet z zespołem policystycznych jajników dochodzi do wzmożonej syntezy i sekrecji AMH przez komórki ziarniste jajników (może być nawet 75 razy wyższe w porównaniu do prawidłowych jajników). AMH jest specyficznym oraz czułym parametrem diagnostycznym zespołu PCOS i wykazuje ścisłą korelację z ciężkością przebiegu zespołu PCOS. Należy zaznaczyć, że zbyt wysokie AMH nie stanowi rozpoznania PCOS, jednak powinno skłaniać do pogłębionej diagnostyki w kierunku tego zaburzenia endokrynologicznego.
• marker nowotworowy służący do oceny odpowiedzi na leczenie i monitorowania guzów jajnika z komórek ziarnistych (folliculoma) – AMH jest wydzielany u kobiet jedynie przez przez komórki ziarniste pęcherzyków jajnikowych, dlatego uważa się, że parametr ten może być użytecznym markerem guzów wywodzącym się z tych komórek. Podwyższone wartości AMH stwierdza się u 76-93% kobiet z guzami jajnika typu folliculoma, a jego wartości ściśle korelują w wielkością guza. Badanie AMH znalazło zastosowanie w onkologii jako czynnik pomocniczy w monitorowaniu skuteczności stosowanej terapii oraz wczesnym wykrywaniu wznowy procesu nowotworowego. 

AMH w programach rozrodu wspomaganego

Kobiety przygotowujące się do procedury zapłodnienia In vitro poddawane są procesowi kontrolowanej stymulacji owulacji w celu uzyskania zwiększonej ilości komórek jajowych. Jednak u niektórych kobiet odpowiedź na stymulację jest nikła (co zmniejsza prawdopodobieństwo powodzenia procedury In vitro) a u niektórych kobiet dochodzi do wystąpienia hiperstymulacji jajników (ang. Ovarian Hiperstymulation Syndrome, OHSS), która może zagrażać zdrowiu, a nawet życiu kobiety. Liczne badania naukowe wskazują, że AMH może stanowić czynnik rokowniczy odpowiedzi jajnikowej na proces stymulacji owulacji – pozwala przewidzieć słabą jak i nadmierną odpowiedź. Na podstawie wyniku AMH lekarz ma możliwość dobrania odpowiedniego i skutecznego schematu stymulacji owulacji w programach rozrodu wspomaganego, pozbawionego działań niepożądanych.

AMH a faza cyklu miesiączkowego

U młodych kobiet obserwuje się większe zróżnicowanie stężeń AMH w całym cyklu w porównaniu do kobiet w w okresie poprzedzającym menopauzę. Jednak liczne badania naukowe wskazują, że wahania te nie są na tyle istotne klinicznie, by rekomendować pomiar stężenia AMH w konkretnej fazie cyklu menstruacyjnego. Na wynik nie wpływa stosowana antykoncepcja lub terapia hormonalna.

AMH u mężczyzn

W życiu płodowym AMH produkowany przez jądra podtrzymuje rozwój męskich narządów płciowych. Zbyt niskie stężenie tego hormonu lub jego brak powoduje równoczesny rozwój męskich i żeńskich narządów płciowych. U chłopców poziom AMH spada w okresie pokwitania. Badanie poziomu AMH znalazło zastosowanie w diagnostyce chłopców z nieprawidłową funkcją jąder.

Przygotowanie do badania: Pacjent nie musi być na czczo. Na badanie można zgłaszać się cały dzień.

Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień roboczy