Krztusiec (Bordetella pertusis) IgM

Krztusiec (koklusz) jest ostrą chorobą zakaźną układu oddechowego, wywołaną przez Gram‐ujemną bakterię Bordetella pertussis. Jedynym poznanym gospodarzem tej bakterii jest człowiek. Krztusiec jest jedną z najbardziej zakaźnych chorób – ryzyko zachorowania osoby wrażliwej na zachorowanie po bezpośrednim kontakcie z chorym wynosi 80%-100%. Przebyte zakażenie oraz szczepienie ochronne nie zapewnia odporności przeciw pałeczkom B. pertussis na całe życie – odporność zmniejsza się wraz z czasem upływającym od zakończenia cyklu szczepień obowiązkowych lub naturalnego przechorowania choroby.

Do zakażenia dochodzi drogą kropelkowo-powietrzną, co sprzyja rozprzestrzenianiu się drobnoustroju wśród członków jednej rodziny, a także epidemicznie w skupiskach dzieci (szkoły, przedszkola, domy dziecka). Okres  wylęgania zwykle wynosi 7-10 dni. Obraz kliniczny uzależniony jest od: wieku dziecka, u którego doszło do zakażenia Bordetella pertussis, płci oraz stopnia uodpornienia. U niemowląt i dzieci nieszczepionych choroba przebiega w charakterystycznych trzech fazach, trwających 6‐12 tygodni:

• okres nieżytowy – zwykle trwa 2 tygodnie. W tym czasie mogą wystąpić objawy takie jak:nieżyt nosa z obfitą wydzieliną, suchy kaszel, niekiedy zapalenie spojówek, osłabienie. Jest to czas najwyższej zakaźności chorego.
• okres kaszlu napadowego–  zwykle trwa 2-4 tygodnie. Suchy kaszel nabiera charakteru wilgotnego, zwiększa swoje nasilenie i częstość, prowokuje wymioty. Po napadzie następuje głęboki wdech, który przypomina pianie (gasp) z powodu gwałtownego przepływu powietrza przez zwężoną krtań. Dziecko sinieje, mogą pojawiać się wybroczyny na twarzy, przekrwienie spojówek, a nawet bezdech. Napady kaszlu najczęściej zdarzają się w nocy. 
• okres rekonwalescencji –  zwykle trwa kilka tygodni. W tym czasie obserwuje się stopniową poprawę stanu ogólnego z coraz łagodniejszymi napadami kaszlu.

Obraz kliniczny krztuśca u młodzieży i osób dorosłych może być znacznie złagodzony w porównaniu z występującym u niemowląt i dzieci nieszczepionych.Najczęściej ma przebieg atypowy, a jedynym objawem może być przedłużający się kaszel. 

Diagnostyka laboratoryjna krztuśca

Według Światowej Organizacji Zdrowia zachorowanie na krztusiec należy rozpozna u osoby z kaszlem trwającym powyżej dwóch tygodni, u której obserwuje się co najmniej jeden z następujących objawów: napadowość kaszlu, pianie związane z kaszlem lub wymioty, występujące po ataku. Stwierdzenie typowego przebiegu choroby u pacjenta, który miał kontakt z chorym na krztusiec potwierdzony laboratoryjnie, nie wymaga diagnostyki i jest równoznaczne z pewnym rozpoznaniem. W innym przypadku rozpoznanie powinno być potwierdzone jedną z niżej wymienionych metod diagnostycznych:

• Hodowla bakterii Bordetella pertussis – złoty standard w diagnostyce krztuśca. Metoda cechująca się 100% swoistością, ale niską czułością (15‐58%). 
• Wykrycie genomu bakterii Bordetella pertussis przy użyciu PCR – metoda bardzo kosztowna
• Badania serologiczne – najbardziej dostępna metoda.  Polega na oznaczeniu swoistych przeciwciał przeciwko toksynie krztuścowej lub hemaglutyninie włókienkowej. W tym celu wykorzystuje się test immunoenzymatyczny ELISA (enzyme-linked immunosorbent assay test). Przeciwciała oznaczane są w trzech klasach: IgG, IgM oraz IgA. Należy wykazać znamienny wzrost, tj. czterokrotny, miana swoistych przeciwciał w dwóch próbkach surowicy pobranych w odstępie 3‐5 tygodni.

Przeciwciała w klasie IgM

Badanie polega na oznaczeniu poziomu przeciwciał IgM specyficznych dla antygenów Bordetella pertussis w surowicy krwi pacjenta. Ich obecność stwierdza się:

• w przebiegającym zakażeniu
• po szczepieniu ochronnym

W przebiegu choroby wzrost poziomu swoistych dla Bordetella pertussis przeciwciał w klasie IgM rozpoczyna się w okresie kaszlu napadowego. Przeciwciała te utrzymują się przez 2-3 miesiące, po czym zanikają. W okresie wykrywalności są najlepszym wskaźnikiem przebiegającej choroby u osób nieszczepionych lub u tych, którzy byli szczepieni przed wieloma lat oraz u dzieci poniżej 6 miesiąca życia. Problemem serodiagnostyki u szczepionych jest konieczność odróżnienia istniejących przeciwciał poszczepiennych od przeciwciał powstających w trakcie aktualnego zakażenia. Dlatego ostateczne rozpoznanie ostrego zakażenia drobnoustrojem wymaga udokumentowania znamiennego wzrostu, tj. czterokrotnego, miana swoistych przeciwciał klasy IgM w dwóch próbkach surowicy pobranych w odstępie 3‐5 tygodni.

Przygotowanie do badania: Pacjent nie musi być na czczo. Na badanie można się zgłaszać cały dzień.

Czas oczekiwania na wynik: 10 dni roboczych