Kwas foliowy jest witaminą o wielokierunkowym działaniu biologicznym. Bierze udział m.in. powstawaniu kwasu nukleinowego, metabolizmie niektórych aminokwasów, obniżaniu poziomu homocysteiny, prawidłowym funkcjonowaniu układu nerwowego. Pełni istotną rolę w tkankach, w których zachodzą intensywne podziały komórkowe (tkankach płodu, w układzie krwiotwórczym, nabłonku przewodu pokarmowego).
Niedobór kwasu foliowego może być spowodowany niedostatecznym spożyciem w diecie, zaburzeniami wchłaniania lub nadmiernym zużyciem kwasu foliowego. Nadmierne zużycie bardzo często występuje w okresie ciąży. Alkoholizm, zapalenie wątroby lub inne choroby powodujące uszkodzenie wątroby także mogą zwiększać nadmierne zużycie kwasu foliowego. Do najważniejszych procesów chorobowych organizmu związanych w niedoborem tej witaminy należą: powstawanie wad cewy nerwowej u płodu, niedokrwistość megaloblastyczna, miażdżyca i choroby układu sercowo-naczyniowego, choroby neurodegeneracyjne (m.in. Choroba Alzheimera, choroba Parkinsona), zaburzenia psychiczne o charakterze depresyjnym. Ponadto niedobór folianów w diecie może przyczyniać się do rozwoju niektórych nowotworów (np.raka jelita grubego, piersi, szyjki macicy, płuc, trzustki). Kwas foliowy jest niezbędny do prawidłowego rozwoju zarodka i płodu. W wyniku jego niedoboru w organizmie kobiety ciężarnej może dojść do wystąpienia wad rozwojowych u potomstwa, zmniejszenia urodzeniowej masy ciała noworodka, niedorozwoju łożyska, a także zwiększa się ryzyko poronienia samoistnego i innych powikłań ciąży. Wyniki badań naukowych wykazały, że suplementacja diety kwasem foliowym przed ciążą oraz w pierwszych tygodniach jej trwania może zmniejszyć ryzyko wystąpienia niektórych wrodzonych wad rozwojowych u noworodków. Dobrze udokumentowany jest wpływ kwasu foliowego na obniżenie ryzyka urodzenia dziecka z wadą cewy nerwowej. Wyniki licznych badań sugerują również, że przyjmowanie kwasu foliowego w okresie okołokoncepcyjnym może być skuteczne w profilaktyce innych wrodzonych wad rozwojowych, m.in. wad serca, kończyn, układu moczowego oraz rozszczepów twarzoczaszki.
Głównym źródłem tej witaminy są: surowe i mrożone warzywa liściaste (głównie sałata, szpinak, kapusta, brokuły, szparagi, kalafiory, brukselka), bób, zielony groszek, pomidory, buraki, orzechy, słonecznik, pełne ziarna zbóż, owoce cytrusowe, wątroba, drożdże, jaja i sery.
W przypadku wystąpienia u pacjentów polimorfizmów genu MTHFR zaleca się stałą lub powtarzającą się okresowo suplementację aktywną metabolicznie, zmetylowaną formą kwasu foliowego, np. metafolinę (L-5-metylotetrahydroksyfolian). Szczególną uwagę do suplementacji kwasem foliowym przykładają kobiety w pierwszym i drugim trymestrze ciąży oraz kobiety starające się o potomstwo. Zalecane dzienna dawka spożycia kwasu foliowego dla kobiet i mężczyzn w wieku powyżej 19. roku życia wynosi 0,4 mg, a u kobiet ciężarnych wzrasta nawet do 0,6 mg na dobę. Niestety w przypadku wystąpienia polimorfizmów genu MTHF u pacjenta suplementacja ta jest niewłaściwa i zalecana, ponieważ organizm nie będzie w stanie zmetabolizować tak dużych ilości kwasu foliowego. Ponadto szlak kwasu foliowego nie będzie działał poprawnie w wyniku niewystarczającej konwersji kwasu foliowego do swej aktywnej formy. W sytuacji takiej zaleca się stałą lub powtarzającą się okresowo suplementację kwasu foliowego w postaci zmetylowanej np. metafoliny (L-5-metylotetrahydroksyfolian). Matafolina omija pierwszy, nieprawidłowo funkcjonujący etap szlaku metabolicznego kwasu foliowego, a więc może zostać od razu wykorzystana przez organizm. Na zwiększoną podaż kwasu foliowego powinny zwrócić uwagę również osoby z otyłością BMI>30, podwyższonym poziomem homocysteiny i niedokrwistością megaloblastyczną. Zaleca się, by osoby z polimorfizmem MTHFR prowadziły co najmniej okresową suplementację aktywną formą kwasu foliowego przez całe życie. Jest to szczególnie istotne, ponieważ zapasy kwasu foliowego w organizmie wyczerpują się już po 4 miesiącach od zaprzestania jego spożycia.
W Polsce od 1997 roku realizowany jest Program Pierwotnej Profilaktyki Wad Cewy Nerwowej, którego celem jest upowszechnienie codziennego przyjmowania kwasu foliowego przez kobiety w wieku rozrodczym oraz podniesienie poziomu wiedzy na temat profilaktyki wad cewy nerwowej wśród ogółu społeczeństwa.
Przygotowanie do badania: Pacjent musi być na czczo. Na badanie należy się zgłosić między 7:00-10:00 rano.
Spożycie pokarmu na krótko przed pobraniem materiału do badania może spowodować znaczący wzrost stężenia folianów.
Metotreksat, aminopteryna i kwas folinowy (leukoworyna) są chemioterapeutykami o podobnej budowie cząsteczkowej do folianów. Leki te reagują krzyżowo z białkami wiążącymi foliany w testach do oznaczeń folianów, dając fałszywie zawyżone wyniki.
Próbki pobrane od pacjentów z uszkodzeniem lub niewydolnością nerek (w tym pacjentów dializowanych) mogą wykazywać w różnym stopniu fałszywie zaniżone wartości folianów.
Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień roboczy
« Wróć do listy terminów