Prolaktyna – frakcje

W krążeniu prolaktyna obecna jest w 3 immunoreaktywnych odmianach, tj.

• Formie monomerycznej– tzw. mała prolaktyna
• Formie dimerycznej– tzw. duża prolaktyna (Big-PRL)
• Formie polimerycznej – tzw. bardzo duża prolaktyna (BigBig-PRL)

Forma monomeryczna stanowi w warunkach fizjologicznych ok.85 % wydzielanej do krwi prolaktyny i cechuje się największą bioaktywnością. Forma dimeryczna i polimeryczna stanowią odpowiednio 10-15% i 1-2% prolaktyny we krwi.

Oznaczenie makroprolaktyny (Ma-PRL)  oraz  dużej prolaktyny (Big-PRL) i  bardzo dużej prolaktyny (BigBig-PRL) wykonywane jest jako badanie uzupełniające w przypadkach, gdy stężenie prolaktyny jest niewspółmiernie wysokie w stosunku do nasilenia objawów klinicznych hiperprolaktynemii lub w przypadkach niepowodzenia standardowego leczenia. Jedną z przyczyn hiperprolaktynemii może być obecność znacznej ilości makroprolaktyny. Makroprolaktyna (Ma-PRL) to kompleks monomerycznej cząsteczki hormonu z przeciwciałem IgG. W warunkach fizjologicznych stanowi ona nie więcej niż 2% całkowitej ilości krążącej PRL. Forma ta nie wywołuje efektów biologicznych, jest jednakże, podobnie jak monomeryczna postać hormonu, rozpoznawana przez przeciwciała zawarte w zestawach diagnostycznych. Z tego powodu, jej zwiększona ilość we krwi może powodować w badaniach laboratoryjnych zawyżenie stężenia prolaktyny do wartości przekraczających zakresy referencyjne i prowadzić do rozpoznania hiperprolaktynemii u osób z prawidłową ilością aktywnych biologicznie form hormonu.

Obrazek pochodzi z Wikimedia Commons, autor: Thomas Steiner, tłumaczenie: Michał Komorniczak

Poziom hormonów płciowych u kobiet jest zależny od fazy cyklu miesiączkowego. W związku z tym  badanie ich poziomu należy wykonać w odpowiedniej fazie cyklu:

• W fazie folikularnej (między 2. a 5. d.c.) zaleca się oznaczenie FSH, LH, Estradiolu, PRL, DHEA, DHEA-S, Testosteronu, 17-OH progesteronu i Androstendionu
• W fazie okołoowulacyjnej (tj. między 12. a 14. d.c. przy 28-dniowych cyklach lub 12-14 dni przed spodziewaną miesiączką w pozostałych przypadkach) zaleca się oznaczenie FSH, LH i Estradiolu przy monitorowaniu owulacji
• W fazie lutealnej (tj. ok. 21. d.c. przy 28-dniowych cyklach, lub ok. 7 dni przed spodziewaną miesiączką w pozostałych przypadkach) przeprowadza się badanie poziomu Progesteronu i 17-OH progesteronu

Przygotowanie do badania: Pacjent musi być na czczo, po przespanej nocy. Na 48 godzin przed planowanym badaniem należy unikać nadmiernego wysiłku fizycznego i stresu. Ponieważ stężenie prolaktyny podlega wahaniom dobowym, pacjent na pobranie materiału do badania powinien zgłosić się między 7:00 a 9:00 rano. Oznaczenie prolaktyny kobiety powinny wykonywać na początku cyklu miesięcznego (między 2. a 5. d.c.), chyba że lekarz zaleci inaczej.

Niektóre leki takie jak L-dopa i bromokryptyna hamują wydzielanie PRL. Leki psychotropowe (z grupy fenotiazyn), przeciwnadciśnieniowe (rezerpiny),TRH i terapia estrogenowa wykazują tendencję do podwyższania wydzielania PRL. Na wynik badania prolaktyny wpływ mogą mieć: intensywny wysiłek, stres, problemy ze snem, stymulacja sutków, przyjmowanie niektórych leków, a także odbycie badania ze znacznikiem radioaktywnym w ciągu tygodnia poprzedzającego badanie prolaktyny. Podczas rejestracji na badanie należy poinformować o stosowanych lekach i preparatach farmaceutycznych oraz o przebytych badaniach ze znacznikiem radioaktywnym.

Czas oczekiwania na wynik: 1 dzień roboczy