W żłobku, przedszkolu oraz szkole nasze pociechy uczą się, poznają świat, nawiązują pierwsze przyjaźnie oraz nabywają umiejętności funkcjonowania w społeczeństwie. Jednak okres szkolny i przedszkolny to również czas, w którym maluchy chorują z największą częstotliwością. Dzieci przebywają ze sobą w jednym pomieszczeniu, wspólnie jedzą, bawią się, leżakują, a także rzadko zachowują higienę rąk, co sprzyja rozprzestrzenianiu się chorób infekcyjnych i pasożytniczych wśród przedszkolaków. Ponadto choroby te często przenoszą się na rodziców, rodzeństwo oraz resztę domowników. Choroby pasożytnicze stanowią dość krępujący problem, ale mogą dotknąć dzieci ze wszystkich środowisk, bez wyjątku. Pasożyty bardzo łatwo odnajdują nowego żywiciela, a dzieci nie zawsze są świadome zagrożenia. Do wprowadzenia pasożyta do organizmu wystarczy najczęściej wprowadzenie jaj pasożyta poprzez branie brudnych rąk lub zabawek do buzi, co u dzieci jest zjawiskiem nagminnym. Do najpopularniejszych pasożytów występujących u dzieci zaliczamy owsiki, glistę ludzką czy lamblię.
Giardia lamblia
Giardia lamblia jest pierwotniakiem wywołującym chorobę pasożytniczą jelita cienkiego zwaną giardiozą – jedną z najbardziej rozpowszechnionych chorób biegunkowych u ludzi. Choroba ta wraz z kryptosporydiozą w 2004 roku została dołączona do inicjatywy Światowej Organizacji Zdrowia (WHO, World Health Organization) na rzecz zaniedbanych chorób (WHO Neglected Diseases Initiative).
Jak może dojść do zarażenia Giardia lamblia?
Cykl rozwojowy Giardia lamblia odbywa się w jednym osobniku i obejmuje dwa stadia rozwojowe – trofozoit i cystę. Formą inwazyjną dla człowieka są cysty, które są oporne na działanie czynników środowiska zewnętrznego. Mogą one dostać się do organizmu drogą pokarmową poprzez spożycie wody lub pokarmu zanieczyszczonego cystami. Ponadto możliwe jest zarażenie poprzez kontakty bezpośrednie, dlatego rozwojowi zakażenia sprzyja przebywanie w przedszkolu, żłobkach, szkołach czy domach dziecka. Okres wylęgania pasożyta wynosi 7-14 dni.
Jakie są objawy zarażenia Giardia lamblia?
Zarażenie Giardia lamblia u ok. 2/3 pacjentów przebiega bezobjawowo. U pozostałej części pacjentów przebiega ono pod postacią ostrego lub podostrego zakażenia. Główne objawy ostrego zakażenia tym pasożytem to: wodnista biegunka o nagłym początku, złe samopoczucie, cuchnące i tłuszczowe stolce, skurcze w okolicy brzucha, wzdęcia, nudności i wymioty oraz spadek masy ciała. Rzadziej inwazje Giardia lamblia mogą powodować wysypkę, świąd skóry, zapalenie błony naczyniowej oka, alergie pokarmowe i zapalenie błony maziowej stawów. Objawy pojawiają się po okresie wylęgania (7-14 dni od momentu zarażenia) i mogą utrzymywać się przez 2-4 tygodnie.
Przewlekła postać zarażenia Giardia lamblia
U części pacjentów zarażenie Giardia lamblia może przejść w postać przewlekłą, która nie zawsze może objawiać się biegunką. Pacjenci najczęściej skarżą się na luźnie stolce, pobolewania w jamie brzusznej, dyskomfort, wzdęcia, gazy, chudnięcie. Przewlekła inwazja tym pasożytem powoduje zaburzenie wchłaniania, niedobór laktazy, witaminy A, witaminy B12, kwasu foliowego. Ponadto u dzieci może doprowadzić do zahamowania wzrostu oraz upośledzenia funkcji poznawczych.
Jak wygląda diagnostyka laboratoryjna zarażenia Giardia lamblia?
Oferowany przez nasze laboratorium test jest immunochromatograficznym testem służącym do wykrywania antygenu kałowego Giardia lamblia. Jest on przydatny w diagnostyce giardiozy oraz w ocenie skuteczności leczenia. Charakteryzuje się on wysoką czułością i swoistością. Chromatograficzna identyfikacja antygenów lamblii w kale jest metodą czulszą i szybszą niż badanie mikroskopowe kału (cysty wydalane są wraz z kałem okresowo, dlatego mikroskopowe badanie kału musi być czasami wykonywane w próbkach pobranych przez 8-10 kolejnych dni). Kał przeznaczony do badania powinien zostać oddany na czysty papier toaletowy. Nie powinno się oddawać kału do muszli klozetowej, ponieważ woda i mocz mogą spowodować zanieczyszczenie próbki, a środki chemiczne mogą interferować w oznaczeniu. Pobraną próbkę kału należy dostarczyć do laboratorium możliwie jak najszybciej od momentu pobrania (w ciągu 2 godzin).
Owsik ludzki (Enterobius vermicularis, syn. Oxyuris vermicularis)
Owsik ludzki (Enterobius vermicularis, syn. Oxyuris vermicularis) jest kosmopolitycznym pasożytem jelita grubego. Należy do grupy nicieni. Samica ma około 1 cm długości i 4 mm szerokości. Samiec jest znacznie mniejszy i trudno go dostrzec gołym okiem. Owsik ludzki występuje głównie w strefie klimatu umiarkowanego. Wywołuje chorobę zwaną owsicą, enterobiozą (łac. enterobiosis), która najczęstszą chorobą pasożytniczą wśród dzieci.
Jak może dojść do zarażenia owsikiem ludzkim?
Cykl rozwojowy Enterobius vermicularis trwa od 4 do 6 tygodni. Formą inwazyjną dla człowieka są jaja, które mogą dostać się do organizmu drogą pokarmową lub inhalacyjną. W przebiegu zarażenia tym pasożytem bardzo często dochodzi do autoinwazji. Ze względu na stosunkowo krótki cykl rozwojowy owsika, ogromną liczbę jaj składanych w fałdach odbytu przez jedną samicę (samica składa 8000-12000 jaj, zawierających larwy pasożyta), a także łatwość przenoszenia infekcji za pośrednictwem brudnych rąk, bielizny, pościeli, wspólnych ręczników oraz przedmiotów codziennego użytku, choroba ta rozprzestrzenia się bardzo szybko wśród osób znajdujących się w bezpośrednim otoczeniu osoby chorej. Dlatego rozwojowi zakażenia sprzyja przebywanie w przedszkolu, żłobkach, szkołach czy domach dziecka.
Jakie są objawy owsicy?
Przebieg owsicy zależy od liczby pasożytów i odporności żywiciela. W niektórych przypadkach owsica może również przebiegać bezobjawowo Do najczęstszych objawów zalicza się: świąd okolic odbytu (nasilający się w godzinach wieczornych), zaczerwieniona skóra w okolicy odbytu, niepokój, drażliwość, ból brzucha, bezsenność, bóle głowy, osłabienie, brak koncentracji u dzieci, zgrzytanie zębami oraz bladość i sińce pod oczami. U dziewczynek możliwe są infekcje sromu i pochwy, co skutkuje swędzeniem i upławami
Jak wygląda diagnostyka laboratoryjna zarażenia owsikiem ludzkim?
Owsiki są pasożytami składającymi jaja w nocy w fałdach skóry okolic odbytu, dlatego bardzo rzadko wykrywa się je podczas rutynowych badań kału. Do wykrywania jaj owsika opracowano metody, które polegają na wykonaniu wymazów okołoodbytniczych. Wymazy te powinny być zrobione wcześnie rano przed umyciem się i oddaniem kału przez pacjenta. Pobraną z laboratorium specjalną wymazówką należy wykonać wymaz okolic odbytu, sięgając delikatnie do końcowego jego odcinka. Następnie zamknąć wymazówkę w probówce i dostarczyć w ciągu 1-2 godzin do laboratorium. Materiał należy pobrać przed rozpoczęciem leczenia i ponownie 2-3 tygodnie po jego zakończeniu dla celów kontrolnych.
Glista ludzka (Ascaris lumbricoides hominis)
Glista ludzka (łac. Ascaris lumbricoides hominis) jest pasożytem ludzkim z rodzaju Ascaris, bytującym w jelicie cienkim człowieka. Powoduje chorobę zwaną glistnicą (ascaroza). Glista ludzka jest pasożytem monoksenicznym – jedynym jej żywicielem jest człowiek. Najczęściej pasożytuje u dzieci, ponieważ w młodym organizmie pasożyt ten ma korzystniejsze warunki do przeżycia.
Jak może dojść do zarażenia glistą ludzką?
Do zarażenia dochodzi poprzez połkniecie jaj lub larw pasożyta znajdujących się w wodzie, na skażonych pokarmach (warzywa, owoce) lub w ziemi.
Jakie są objawy glistnicy?
Choroba spowodowana przez glistę ludzką nosi nazwę glistnicy. Cały szereg objawów chorobowych wynika z działania toksycznego, mechanicznego i drażniącego na tkanki gospodarza przez Ascaris lumbricoides hominis. Reakcja człowieka na zarażenie glistą ludzką zależy od intensywności inwazji pasożytniczej oraz od osobniczej wrażliwości gospodarza. Objawy chorobowe w przebiegu zarażenia glistą ludzką zależą od okresu inwazji. Glistnica objawia się najczęściej: ogólnym osłabieniem, zawrotami głowy, zaburzeniami snu, obrzękami twarzy, uporczywym bólem gardła, nadmierną pobudliwością chorego, reakcjami alergicznymi, dusznościami spoczynkowymi lub wysiłkowymi, wymiotami, bólami brzucha, biegunką lub uporczywymi zaparciami, wzdęciami, niedokrwistością oraz chudnięciem. Glista ludzka występując w małych ilościach może nie wywoływać żadnych objawów klinicznych (przebieg bezobjawowy).
Jak wygląda diagnostyka laboratoryjna zarażenia glistą ludzką?
Podstawowym badaniem w kierunku diagnostyki glistnicy (zalecanym przez CDC – Centers for Disease Control and Prevention) nadal pozostaje badanie mikroskopowe kału. Umożliwia ono wykrycie w materiale biologicznym jaj glisty oraz pozwala określić poziom intensywności zarażenia. Możliwość rozpoznania zarażenia Ascaris lumbricoides hominis na podstawie obecności jaj w kale występuje w ok. 2,5 miesiąca od zarażenia, tzn. po osiągnięciu przez samice dojrzałości płciowej i rozpoczęciu przez nie składania jaj. Najlepszy do badań parazytologicznych jest kał wydalony normalnie jeszcze przed rozpoczęciem przyjmowania leków. W celu zwiększenia skuteczności badania mikroskopowego zaleca się trzykrotne pobranie i badanie kału. Kał powinien być pobrany w okresie 10 dni w odstępach 2-3 dniowych, co podnosi prawdopodobieństwo wykrycia pasożytów. Badanie wykonywane jest metodą dekantacyjną, flotacyjną oraz MiniParasep.
- Badanie makro – i mikroskopowe dorosłych osobników Ascaris lumbricoides hominis
Do laboratorium może zgłosić się pacjent z okazami robaków jakie wydalił ze swojego organizmu drogą per rectum lub per os. W takich przypadkach diagnozę można postawić na podstawie wielkości i cech charakterystycznych dla gatunku. Postacie dojrzałe należy umieścić w pojemniku z niewielką ilością wody i przechowywać w temperaturze pokojowej. Materiał należy dostarczyć do laboratorium w ciągu 24 godzin.
Istnieje możliwość wykrycia w surowicy krwi swoistych przeciwciał IgG produkowanych przez nasz organizm po kontakcie z Ascaris lumbricoides hominis. Metody immunologiczne w kierunku glistnicy są pomocne w rozpoznaniu inwazji o małej intensywności lub jako uzupełnienie diagnostyki przy ujemnym wyniku badań mikroskopowych. Warto zaznaczyć, że dodatni wynik badań immunologicznych może utrzymywać się latami, mimo braku aktywnego procesu chorobowego. Ponadto, jeśli badanie zostanie wykonane zbyt wcześnie (gdy odpowiedź immunologiczna organizmu na zarażenie nie zdąży się jeszcze wykształcić), istnieje ryzyko uzyskania wyniku fałszywie ujemnego.
Choroby pasożytnicze wciąż nie są rzadkością. Do inwazji pasożytniczej może dojść wszędzie – w domu, pracy, szkole przedszkolu, na urlopie, w środku dużego miasta czy na łące. Najbardziej narażone są dzieci. Wyrobienie u naszych pociech odpowiednich nawyków i zachowań, znaczenie może ograniczyć ryzyko zakażenia pasożytami. Najważniejsza jest zasada częstego i dokładnego mycia rąk wodą z mydłem przed każdym posiłkiem, po każdej zabawie na świeżym powietrzu, po wyjściu z toalety oraz po zabawie z psem lub kotem. Bardzo ważne jest dokładne mycie warzyw i owoców przed spożyciem, a dziecko do picia powinno otrzymywać przegotowaną wodę. Mając w domu zwierzątko należy zadbać o regularne jego odrobaczanie.
W przypadku podejrzenia inwazji pasożytniczej u dziecka należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem pediatrą oraz wykonać badania laboratoryjne, które pozwolą potwierdzić lub wykluczyć chorobę pasożytniczą. W laboratorium MEDICA oferujemy szeroki wachlarz badań w kierunku parazytoz. Nasz personel posiada bogate doświadczenie w diagnostyce chorób pasożytniczych i nieustannie podnosi swoje kwalifikacje poprzez udział w licznych kursach i szkoleniach.
