Cukrzyca typu 1
Cukrzyca typu 1 (T1DM, ang. type 1 diabetes mellitus) z reguły rozwija się w wieku dziecięcym lub w okresie dojrzewania, ale może wystąpić również w późniejszym wieku. Jej szczyt występowania przypada na 10-15 r.ż. Charakteryzuje się zniszczeniem przez układ immunologiczny wytwarzających insulinę komórek beta wysp trzustkowych Langerhansa, co prowadzi do stopniowej utraty ich zdolności wydzielniczych, a w konsekwencji ich zaniku. Prowadzi to do spadku poziomu insuliny we krwi, co ostatecznie skutkuje wzrostem poziomu glukozy (hiperglikemią).
Na rozwój choroby mają wpływ predyspozycje genetyczne, a także czynniki środowiskowe, m.in. infekcje wirusowe, dieta, narażenie na leki i środki chemiczne, które selektywnie niszczą wyspy trzustkowe.
Cukrzyca typu 1 stanowi około 10% wszystkich przypadków cukrzycy. Ze względu na to, iż organizm chorego na T1DM nie jest w stanie wytwarzać insuliny, wczesna i dokładna diagnoza ma kluczowe znaczenie dla właściwego leczenia choroby, uniknięcia powikłań i zapewnienia insulinoterapii. Przy bardzo wczesnym rozpoznaniu i wdrożeniu leczenia jesteśmy w stanie przedłużyć czas przeżycia i funkcjonowania tych komórek wysp trzustkowych, które jeszcze nie uległy destrukcji.
Objawy cukrzycy typu 1
Reakcja autoimmunizacyjna zwykle pojawia się na lata przed wystąpieniem objawów hiperglikemicznych cukrzycy typu 1. Choroba objawia się, gdy ponad 80% komórek beta zostanie zniszczonych, a poziom glukozy we krwi nie jest już regulowany. Do klasycznych objawów cukrzycy zalicza się:
- wielomocz –oddawanie dużych objętości moczu,
- chudnięcie – utrata wagi przy podobnej ilości spożywanego jedzenia, czasem nawet większej,
- wzmożone pragnienie – wypijanie przez dziecko dużych objętości płynów, i to zarówno w ciągu dnia, jak i w nocy.
Ponadto hiperglikemii mogą towarzyszyć takie symptomy, jak narastające zmęczenie, osłabienie, utrata sił witalnych.
Diagnostyka cukrzycy typu 1
W diagnostyce cukrzycy typu 1 (T1DM, ang. type 1 diabetes mellitus) kluczową rolę odgrywają autoprzeciwciała charakterystyczne dla cukrzycy, które mogą być wykrywane miesiące, a nawet lata przed ujawnieniem się choroby.
W celu potwierdzenia podłoża autoimmunologicznego cukrzycy można wykonać oznaczenie autoprzeciwciał:
- GAD – przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego (ang. glutamic acid decarboxylase antibodies),
- ICA – przeciwko komórkom wysp trzustkowych (ang. islet cell antibodies),
- IA2A – przeciwko fosfatazie tyrozynowej (ang. tyrosine phosphatase-protein antibodies),
- IAA – przeciwko insulinie endogennej (ang. insulin autoantibodies)
- ZnT8A – przeciwko białku transportującemu cynk 8 (ang. zinc transporter 8 antibodies).
Istotne znaczenie diagnostyczne mają przeciwciała anty-GAD, których obecność stwierdza się u 70–80% chorych z cukrzycą typu 1. Mogą być wykryte w surowicy pacjenta nawet 10 lat przed wystąpieniem objawów klinicznych. Stanowią czuły marker wczesnego procesu autoimmunizacyjnego uszkodzenia komórek beta trzustki.
Ponadto przeciwciała anty-GAD znalazły zastosowanie w diagnostyce cukrzycy typu LADA – to późno ujawniająca się cukrzyca o podłożu autoimmunologicznym u osób dorosłych, rozpoznawana najczęściej w 4-5 dekadzie życia i jest często mylona z cukrzycą typu 2. Rozpoznanie tego typu cukrzycy oparte jest na wykryciu przeciwciał anty-GAD w surowicy pacjenta, które nie są obecne w cukrzycy typu 2.
Zgodnie z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego (PTD), w przypadku cukrzycy u osób w wieku rozwojowym, pierwotna diagnostyka hiperglikemii lub rewizja diagnozy powinna obejmować oznaczenie przeciwciał anty-GAD oraz jednego lub dwóch z następujących: ICA, IA-2A, IAA, ZnT8A. Oznaczenie kilku autoprzeciwciał jednocześnie zwiększa trafność diagnostyczną oraz odgrywa ważną rolę w prognozowaniu rozwoju choroby.
Nowość w ofercie Laboratorium MEDICA
Laboratorium MEDICA poszerzyło swoją ofertę o test oparty na metodzie IIF służący do wykrywania autoprzeciwciał ICA (p/ciała przeciwko komórkom wysp trzustkowych) oraz GAD (p/ciała przeciwko dekarboksylazie kwasu glutaminowego) występujących w przebiegu cukrzycy typu 1.
Badanie nie wymaga specjalnego przygotowania. Pacjent nie musi być na czczo. Do badania potrzebna jest próbka krwi, którą można pobrać w godzinach pracy laboratorium.
Czas oczekiwania na wynik wynosi do 15 dni roboczych.
