Miło nam jest Państwa poinformować, że w naszym laboratorium pojawiły się nowoczesne, w pełni zautomatyzowane analizatory hematologiczne XN-550 firmy Sysmex. Działanie analizatorów wykorzystuje najnowsze technologie do oznaczania poszczególnych parametrów:
- WBC DIFF/RET – fluorescencyjna cytometria przepływowa
- WBC – cytometria przepływowa
- RBC/PLT – metoda impedancyjna z ogniskowaniem hydrodynamicznym przy użyciu prądu stałego
- HGB – metoda SLS bez użycia cyjanków
Nowy aparat – nowe możliwości…
Oprócz podstawowych badań takich jak morfologia CBC oraz morfologia z obrazem 5DIFF, aparaty dają możliwość automatycznego zliczania retikulocytów za pomocą cytomterii przepływowej. W badaniu określane jest 7 parametrów retikulocytarnych:
- Ret (bezwzględna liczba retikulocytów)
- Ret % (względna liczba retikulocytów)
- HFR% (retikulocyty o wysokiej zawartości RNA)
- MRF% (retikulocyty o średniej zawartości RNA)
- LRF% (retikulocyty o niskiej zawartości RNA)
- IFR% – suma MFR% i HFR%
- RET-He – ekwiwalent hemoglobiny w retikulocycie
Retikulocyty są niedojrzałymi formami krwinek czerwonych, które krążą we krwi krócej niż 48 godzin. Ich liczba stanowi dobry marker aktywności szpiku, ponieważ odzwierciedla aktualne wytwarzanie i status syntezy krwinek czerwonych. Wysoka wartość wskazuje na intensywną produkcję tych krwinek (np. stany po utracie krwi, początkowe stadia leczenia anemii czynnikiem niedoborowym (np. żelazem – niedokrwistości z niedoboru żelaza). Oznaczenie liczby retikulocytów znalazło zastosowanie w:
- podstawowej diagnostyce we wszystkich rodzajach niedokrwistości
- monitorowaniu suplementacji żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego
- monitorowaniu terapii erytropoetyną
- monitorowaniu podczas transplantacji komórek macierzystych
- u pacjentów pediatrycznych i noworodków
Klasyfikacja retikulocytów na etapy dojrzewania
Oprócz konwencjonalnego pomiaru retikulocytów (ich wartości bezwzględnej i względnej), fluorescencyjna cytometria przepływowa umożliwia klasyfikację retikulocytów na trzy etapy dojrzewania, które są zdefiniowane poprzez zawartość RNA w retikulocytach. Im wyższa zawartość RNA, tym mniej dojrzały jest retikulocyt.
LFR |
MRF |
HFR |
Mała zawartość RNA |
Większa zawartość RNA |
Wysoka zawartość RNA |
Dojrzałe retikulocyty |
Średniodojrzałe retikulocyty |
Niedojrzałe retikulocyty |
Najstarsza frakcja retikulocytów |
Najmłodsza frakcja retiklocytów |
RET-He- ekwiwalent hemoglobiny w retikulocycie
Parametr ten pokazuje zawartość hemoglobiny w świeżo produkowanych czerwonych krwinkach, a tym samym dostarcza informacji na temat aktualnej biodostępności żelaza. Ponadto pozwala ocenić jakość nowo produkowanych krwinek czerwonych oraz umożliwia wykrycie zmian poziomu hemoglobiny znacznie wcześniej niż pomiar zawartości hemoglobiny w dojrzałych erytrocytach. Główną zaletą parametru RET-He (w odniesieniu do ferrytyny i transferryny) jest to, że jest on niezależny od stanu ostrej fazy oraz innych ciężkich chorób.
Parametr ten znalazł zastosowanie w:
- monitorowaniu suplementacji żelazem (zwiększenie wartości RET-He wskazuje pozytywne działanie leczenia)
- monitorowaniu terapii erytropoetyną (zwiększenie wartości RET-He wskazuje pozytywne działanie leczenia)
- klasyfikacji anamii normochromicznych i hypochromicznych
- monitorowaniu terapii przewlekłych zakażeń i nowotworów
- określanie aktualnego statusu żelaza
- różnicowaniu między niedokrwistością z niedoboru żelaza i „funkcjonalnym” niedoborem żelaza
Niska wartość parametru RET-He oznacza brak żelaza lub brak dostępności biologicznej żelaza do erytropoezy. Parametr ten często jest oznaczany razem z ferrytyną:
- wysokie lub prawidłowe stężenie ferrytyny przy jednoczesnej niskiej wartości RET-He może sugerować czynnościowy niedobór żelaza
- niskie stężenie ferrytyny przy jednoczesnej niskiej wartości RET-He sugeruje klasyczny niedobór żelaza
Należy jednak pamiętać, że stężenie ferrytyny ulega podwyższeniu podczas ostrej fazy chorób (ferrytyna jest dodatnim białkiem ostrej fazy), dlatego konieczne jest sprawdzenie występowania stanu zapalnego, np. za pomocą oznaczenia CRP.
Wiarygodna liczba retikulocytów oraz niektóre parametry retikulocytarne (HFR, MRF, LRF, IFR) stanowią ważny element w ocenie czy szpik kostny funkcjonuje prawidłowo w aspekcie produkcji nowych krwinek czerwonych. Równie ważna jest ocena jakościowa, możliwa dzięki parametrowi RET-He, który pokazuje zawartość hemoglobiny retikulocytach.
I jeszcze więcej…
Liczba niedojrzałych granulocytów (IG)
Z wyjątkiem krwi pobranej od noworodków lub kobiet ciężarnych, zwiększona liczba IG może wskazywać na wczesną odpowiedź układu odpornościowego na zakażenie, stan zapalny lub inne bodźce ze strony szpiku kostnego.
Parametr ten jest szczególnie przydatny u:
- pacjentów podatnych na infekcje ze względu na osłabienie czynności układu odpornościowego
- pacjentów paddawanych chemioterapii
- pacjentów zakażonych HIV/chorujących na AIDS
- dzieci w różnicowaniu infekcji bakteryjnych i wirusowych
Ponadto parametr ten może być wykorzystywany do monitorowania efektywności leczenia zakażeń.
Innowacyjna technologia do oceny płytek krwi…
Większość dostępnych na rynku analizatorów hematologicznych do zliczania liczby płytek krwi używa metody impedancyjnej z ogniskowaniem hydrodynamicznym. W metodzie tej krwinki czerwone (RBC) i płytki krwi (PLT) są oddzielane od siebie jedynie na podstawie różnic w objętości. Niestety podczas analizy niektórych próbek mogą wystąpić błędy:
- płytki o dużej objętości (płytkie olbrzymie) mogą być mylnie zliczane jako erytrocyty, co skutkuje otrzymaniem fałszywie obniżonego wyniku płytek krwi (PLT)
- agregaty płytkowe mogą być nawet mylnie zliczane jako erytrocyty, co skutkuje otrzymaniem fałszywie obniżonego wyniku płytek krwi (PLT)
- erytrocyty o małej objętości (mikrocyty) mogą być mylnie zliczane jako płytki krwi, co skutkuje otrzymaniem fałszywie podwyższonego wyniku płytek krwi (PLT)
- inne, bardzo małe cząsteczki, takie jak fragmenty cytoplazmy mogą być mylnie zliczane jako płytki, co skutkuje otrzymaniem fałszywie podwyższonego wyniku płytek krwi (PLT)
Czynnikami najczęściej interferującymi są płytki olbrzymie i fragmentocyty, ale mikrocyty i agregaty płytkowe również odpowiadają za błędne wyniki. W takich przypadkach samo różnicowanie na podstawie objętości nie jest wystarczające dla jednoznacznego ustalenia liczby komórek i konieczne jest zweryfikowanie wyniku metodą mikroskopii świetlnej.
Nasz najnowszy analizator hematologiczny pozwala na ocenę liczby płytek metodą optyczną. Metoda ta polega na wybarwieniu RNA trombocytów przy użyciu barwnika fluorescencyjnego, a następnie w oparciu o aktywność fluorescencyjną oraz objętość komórki, automatycznym ustaleniu właściwej liczby płytek krwi. Dzięki zastosowaniu tej metody można zniwelować otrzymanie fałszywie obniżonych lub podwyższonych wyników płytek krwi w wyniku obecności płytek olbrzymich, fragmentocytów lub mikrocytów.