Nowotwory kobiecych narządów płciowych są najpowszechniejszymi nowotworami wśród kobiet. Znaczny odsetek nowotworów ginekologicznych stanowią nowotwory złośliwe. Ich rokowanie oraz wyniki leczenia są ściśle zależne od stadium zaawansowania choroby i wczesnego jej rozpoznania.Warunkiem wczesnego wykrycia wielu nowotworów narządów płciowych są regularne badania profilaktyczne.
Czy wiesz, że…
RAK JAJNIKÓW
- Jest jednym z najbardziej rozpowszechnionych ginekologicznych chorób złośliwych i czwartą z najczęstszych przyczyn śmierci w wyniku zachorowania na raka u kobiet.
- W najwcześniejszych, rokujących największą szansę wyleczenia stadiach przebiega przeważnie bezobjawowo lub objawy są bardzo słabo wyrażone i najczęściej mają charakter nieswoisty.
- Rokowania zależą przede wszystkim od stopnia zaawansowania klinicznego choroby, a niestety u wielu pacjentek w momencie wykrycia choroba jest w stadium zaawansowanym.
RAK PIERSI
- Na świecie stał się jednym z najpowszechniejszych nowotworów – choruje 1 na 10 kobiet.
- Jest najczęściej diagnozowaną chorobą nowotworową i drugą nowotworową przyczyną śmierci wśród Polek.
- To najlepiej poznany nowotwór w zakresie epidemiologii, biologii i profilaktyki, dla którego dostępne jest wiele opcji terapeutycznych pozwalających na całkowite wyleczenie lub istotną poprawę stanu zdrowia.
- Niestety, zazwyczaj rak piersi przez długi okres rozwija się bezobjawowo i bezboleśnie, dlatego u wielu pacjentek w momencie wykrycia choroba jest w znacznym stadium zaawansowania klinicznego.
Czym są biochemiczne markery nowotworowe?
Wielu nowotworom towarzyszy wzmożone wytwarzanie związków chemicznych, których w zdrowym organizmie nie ma wcale lub występują w niewielkiej ilości. Substancje takie nazywamy biochemicznymi markerami nowotworowymi.
Biochemiczne markery nowotworowe znalazły zastosowanie na wszystkich etapach procesu diagnostyki onkologicznej:
- badania przesiewowe (profilaktyka nowotworów złośliwych)
- ocena stopnia zaawansowania procesu nowotworowego
- monitorowania terapii
- ocena skuteczności leczenia wykluczenie lub wczesne rozpoznanie nawrotu nowotworu
- uzupełnienie badań obrazowych i histopatologicznych
Jakie biochemiczne markery nowotworowe mamy do dyspozycji?
TEST ROMA
- Test ROMA jest najnowszym narzędziem do oceny prawdopodobieństwa, że wykryty guz przydatków jest złośliwym, nabłonkowym nowotworem jajnika.
- Na test ROMA składa się: oznaczenie HE4 i CA 125 oraz statystyczne oszacowanie ryzyka zachorowania na złośliwy guz jajnika, przy zastosowaniu tzw. algorytmu ROMA.
- Badanie to zwiększa czułość diagnostyczną w stosunku do obu oznaczeń wykonywanych pojedynczo i jednocześnie pozwala na różnicowanie przypadków niskiego i wysokiego ryzyka zachorowania na nabłonkowego raka jajnika.
CA125
- Jest najlepiej poznanym i powszechnie wykorzystywanym w diagnostyce onkologicznej markerem raka jajników.
- Stopień wzrostu, jak i częstość występowania podwyższonych stężeń tego parametru w surowicy kobiet zależy od typu histologicznego raka.
- Badanie CA 125 jest uzupełnieniem badania ginekologicznego i przezpochwowego USG.
HE4
- Marker ten wykazuje dużą swoistość dla raka nabłonkowego jajnika, zwłaszcza we wczesnych stadiach rozwoju.
- Podwyższone wartości występują tylko u niewielkiego odsetka pacjentek chorych na łagodne nowotwory jajnika, w związku z tym badanie to to pozwala z większym prawdopodobieństwem odsiać zmiany łagodne od złośliwych.
- Marker HE4 przydatny jest do wykrywania raka jajnika we wczesnych i zaawansowanych stadiach choroby, a także do oceny progresji, monitorowania skuteczności terapii oraz wykrywania wznów.
SCC ANTYGEN
- Z komórek nowotworowych antygeny SCC są wydzielane do krążenia znacznie intensywniej niż z komórek zdrowych, wprost proporcjonalnie do stopnia zaawansowania choroby.
- SSC Ag znalazł zastosowanie w onkologii do określania zaawansowania i monitorowania terapii chorych na m.in. raka pochwy i sromu, a także raka płaskonabłonkowego szyjki macicy.
CA 15.3
- Antygen CA 15-3 stał się szeroko uznanym markerem raka piersi.
- Guzy piersi często wytwarzają mucynopodobne antygeny. CA 15-3 jest jedną z tych cząsteczek, które wydzielane są przez komórki guzów piersi.
- Podwyższony poziom tego markera wskazuje na obecność złośliwego nowotworu piersi, ponieważ poziom tego białka u osób zdrowych bardzo rzadko wykracza poza zakres dopuszczalnych norm.
Jak należy przygotować się do badania?
Na uzyskany wynik badania może wpływać wiele czynników niezwiązanych z procesem nowotworowym, dlatego bardzo ważne jest odpowiednie przygotowanie do badania.
- Pacjentka nie musi być na czczo
- Na badanie można się zgłaszać w godzinach pracy laboratorium
- Zaleca się wykonanie badania w stanie pełnego zdrowia, tzn. bez przeziębienia, gorączki itp.
- W okresie poprzedzającym badanie zaleca się prowadzić higieniczny tryb życia, unikać alkoholu, papierosów, kawy i innych używek, starać się unikać stresu oraz nadmiernego wysiłku fizycznego
- W dniu badania pacjentka nie powinna być w trakcie krwawienia miesięcznego, a od badania ginekologicznego i/lub stosunku seksualnego powinno upłynąć 48 godzin
WARTO PAMIĘTAĆ!
Wszystkie wyniki badań w kierunku biochemicznych markerów nowotworowych zawsze powinien interpretować lekarz, który podejmie decyzję o dalszym postępowaniu diagnostyczno-terapeutycznym. Należy pamiętać, że wynik badania może być fałszywie dodatni, a przyczyną podwyższonych poziomów markerów bywają niegroźne choroby. Ponadto poziom niektórych biochemicznych markerów może wzrosnąć dopiero w zaawansowanym stadium choroby nowotworowej.
