Mocznik

Główną funkcją układu moczowego jest usuwanie z organizmu produktów przemiany materii i toksyn oraz utrzymanie gospodarki wodno-elektrolitowej. Ponadto bierze on udział w produkcji i wydzielaniu niektórych hormonów. O układ moczowy należy troszczyć się nie tylko, gdy już zaczniemy chorować, lecz również wtedy, gdy nic nam nie dolega i nie odczuwamy żadnych niepokojących objawów. Szacuje się, że na świecie na różne stadia przewlekłej choroby nerek może cierpieć ponad 10% populacji światowej, a na kamicę nerkową ok. 2% ludności.

Objawy, które powinny zwrócić naszą uwagę to:

zmiany w zabarwieniu, zapachu i objętości oddawanego moczu
zmiany w częstotliwości mikcji
ból i pieczenie podczas oddawania moczu
ból zlokalizowany w podbrzuszu
ból zlokalizowany w okolicy lędźwiowej
podwyższone ciśnienie krwi
obrzęki kończyn

Mocznik jest najważniejszą frakcją azotu nieorganicznego w płynach ustrojowych. Stanowi główny końcowy produkt metabolizmu białek w ludzkim organizmie. Produkowany jest przez wątrobę a wydalany głownie przez nerki wraz z moczem, a w mniejszej ilości wraz z potem. Badanie stężenia mocznika w surowicy pozwala określić, czy nerki spełniają swoją funkcję wydalniczą – wzrost stężenia mocznika w surowicy krwi jest związany prawdopodobnym zaburzeniem funkcji nerek. By badanie było jednoznaczne i wiarygodne, powinno się wykonywać wraz z pomiarem stężenia kreatyniny w surowicy.

Stężenie mocznika w surowicy zależy od zachodzących w organizmie procesów anabolicznych i katabolicznych, wydalania i reasorbcji nerkowej mocznika, rozpad uwłasnych (endogennych) białek organizmu, wątrobowej syntezy białek oraz podaży białka w diecie. U dzieci, ze względu na przeważające procesy anaboliczne, stężenie mocznika jest niższe niż u dorosłych.

Podwyższony poziom mocznika związany jest głównie z zaburzeniem funkcji wydalniczej nerek, rzadziej z nasileniem katabolizmu białek np.: w przypadku glikokorykoterapii, nadczynności tarczycy, chemioterapii nowotworów i w chorobach o ciężkim przebiegu. Stężenie mocznika może wzrastać również podczas wymiotów, biegunki, gorączki oraz krwotoków do przewodu pokarmowego.

Badanie stężenia mocznika w surowicy krwi zlecane jest w celu oceny funkcji wydalniczej nerek, diagnostyki nadmiaru związków azotowych w organizmie, kontroli procesów katabolicznych i anabolicznych, diagnostyki mocznicy, a także oceny stopnia zatrucia mocznikowego i skuteczności dializoterapii.

Przygotowanie do badania:

Pacjent powinien być na czczo, czyli 8-12 godzin po ostatnim posiłku. Na badanie należy zgłosić się po wypoczynku nocnym, w godz. 6:30-10:30 lub według wskazań lekarza.

Wiele różnych leków może być przyczyną wzrostu stężenia mocznika – sterydy, chemioterapia, tetracykliny. Niektóre powodują spadek jego stężenia, np. chloramfenikol i streptomycyna.
Podczas rejestracji na badanie należy poinformować o stosowanych lekach i preparatach farmaceutycznych.
Stężenie mocznika może wzrastać wraz z ilością przyjmowanych w diecie białek. Dieta wysokobiałkowa może spowodować znaczny wzrost stężenia mocznika, podczas gdy w wyniku diety niskobiałkowej stężenie mocznika może być znacznie obniżone.