Helicobacter pylori jest bakterią, która kolonizuje błonę śluzową żołądka i dwunastnicy. Za jej odkrycie i opisanie Barry J. Marshall i J. Robin Warren w 2005 roku zostali uhonorowani Nagrodą Nobla z dziedziny fizjologii i medycyny. Odkrycie to pozwoliło nie tylko zrozumieć pochodzenie wrzodów trawiennych żołądka i dwunastnicy, lecz również umożliwiło wdrażanie skutecznej terapii. Ponadto dało ono początek opracowaniu przez naukowców coraz doskonalszych metod diagnostycznych i terapeutycznych. Laboratorium MEDICA w swojej ofercie posiada nieinwazyjne testy służące do wykrycia aktywnego zakażenia tą bakterią oraz oceny skuteczności eradykacji.
Jak może dojść do zakażenia?
Zakażenie Helicobacter pylori jest dość powszechne. Szacuje się, że w Polsce infekcja dotyczy ok. 84% populacji dorosłej oraz ok. 32% dzieci i młodzieży do 18. roku życia. Infekcja szerzy się poprzez kontakty międzyludzkie. Do zakażenia może dojść na drodze oralno-oralnej, gastro-oralnej lub fekalno-oralnej. Dochodzi do niego zazwyczaj w okresie dzieciństwa, najczęściej w obrębie własnej rodziny (między rodzicami a dziećmi lub między rodzeństwem) i często utrzymuje się ono przez całe życie. W 80–90% przypadków infekcja Helicobacter pylori ma charakter bezobjawowy. U około 10% osób zakażonych bakteria ta jest głównym ogniwem w łańcuchu zmian patologicznych błony śluzowej żołądka i dwunastnicy – przejście zapalenia błony śluzowej żołądka w zanikowe zapalenie żołądka, które w kolejnym etapie może prowadzić do zmian nowotworowych.
Helicobacter pylori a choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego
Wykazanie związku pomiędzy zakażeniem Helicobacter pylori a niektórymi chorobami górnego odcinka przewodu pokarmowego uważa się za jedno z większych osiągnięć medycyny ostatnich lat. Obecnie wiadomo, że bakteria ta odpowiada za ok. 80% przypadków choroby wrzodowej żołądka i ok. 90% przypadków choroby wrzodowej dwunastnicy. Ponadto przewlekłe aktywne zakażenie tym drobnoustrojem może przyczyniać się do rozwoju niestrawności niewrzodowej, ostrych i chronicznych stanów zapalnych żołądka oraz choroby refluksowej przełyku. W 1994 r. Międzynarodowa Agencja do Badań nad Rakiem uznała Helicobacter pylori za karcynogen klasy I o udowodnionym udziale w powstawaniu raka żołądka i chłoniaka żołądka (mucosa associated lymphoid tissue, MALT). Nowotwory te rozwijają się u blisko 1% zakażonych.
Helicobacter pylori a choroby o lokalizacji pozażołądkowej
W ostatnim czasie liczne badania naukowe wykazały związek pomiędzy zakażeniem Helicobacter pylori a niedokrwistością z niedoboru żelaza, samoistną małopłytkowością (ITP, idiopathic thrombocytopenic purpura) oraz niedoborem witaminy B12.
Helicobacter pylori a wchłanianie leków w żołądku
Zakażenie Helicobacter pylori nie pozostaje bez wpływu na wchłanianie leków. W wyniku zmniejszenia wydzielania kwasu solnego, dochodzi do upośledzenia wchłaniania leków zależnych od pH soku żołądkowego. U pacjentów z niedoczynnością tarczycy, u których wykazano równocześnie zakażenie bakterią Helicobacter pylori rekomenduje się suplementację większymi dawkami tyroksyny. Podobna sytuacja ma miejsce u pacjentów z chorobą Parkinsona leczonych preparatami L-DOPA – po eradykacji bakterii przyrost wchłaniania leków wynosi od 21 do 54%.
Jakie są wskazania do wykonania diagnostyki w kierunku Helicobacter pylori?
- Zgaga
- Odbijanie
- Wzdęcia i zaparcia
- Mdłości po posiłku
- Uczucie dyskomfortu po zjedzeniu posiłku
- Bóle brzucha, zwłaszcza w okolicy żołądka
- Nieskuteczność prawidłowo prowadzonej terapii wrzodów żołądka i/lub dwunastnicy
- Nawracające wrzody żołądka i/lub dwunastnicy
- Powikłania w przebiegu choroby wrzodowej (np. krwawienia z przewodu pokarmowego)
Laboratoryjna diagnostyka zakażeń Helicobacter pylori
Helicobacter pylori – p/ciała IgG met. ELISA
Jest to test serologiczny wykorzystywany w diagnostyce pierwotnej infekcji Helicobacter pylori. Czułość i swoistość testu sięga 95%. Uzyskanie dodatniego wyniku wskazuje tylko na istnienie p/ciał przeciwko Helicobacter pylori w klasie IgG, które mogą się utrzymywać w surowicy przez 6-12 miesięcy po eradykacji, a w niewysokim mianie do kilku lat po zakażeniu. Z tego powodu test ten nie jest miarodajny u osób po przebytym zakażeniu oraz nie może być wykorzystywany do monitorowania skuteczności leczenia. Ponadto nie wykrywa on zmian lokalnych powstających pod wpływem zakażenia Helicobacter pylori w żołądku. Jego istotną zaletą jest natomiast to, że na jego wynik nie wpływa stosowanie inhibitorów pompy protonowej (IPP), H2-blokerów, preparatów bizmutu oraz antybiotyków.
Do analizy potrzebna jest niewielka ilość krwi. Na badanie można zgłaszać się cały dzień. Test nie wymaga specjalnego przygotowania tj. odstawienia leków czy bycia na czczo.
Helicobacter pylori – antygen w kale met. immunochromatograficzna
Oferowany przez nasze laboratorium test jest immunochromatograficznym testem służącym do wykrywania antygenu Helicobacter pylori w kale pacjenta. Znalazł on zastosowanie w rozpoznawaniu aktywnej infekcji tą bakterią oraz oceny skuteczności eradykacji. Czułość i swoistość testu sięga 90%. Liczne badania dowiodły, że test ten jest również przydatnym i niezawodnym testem jak test oddechowy ze znakowanym węglem 13C lub 14C. Na 2 tygodnie przed wykonaniem testu należy odstawić inhibitory pompy protonowej (IPP), H2-blokery, preparaty bizmutu oraz antybiotyki, ponieważ mogą one wpływać na wynik testu, dając wyniki fałszywie ujemne.
Kał przeznaczony do badania powinien zostać oddany na czysty papier toaletowy. Nie powinno się oddawać kału do muszli klozetowej, ponieważ woda i mocz mogą spowodować zanieczyszczenie próbki, a środki chemiczne mogą interferować w oznaczeniu. Porcję kału wielkości orzecha laskowego należy pobrać z różnych miejsc tej samej próbki kału za pomocą łopatki dołączonej do specjalnego jednorazowego opakowania. Ze względu na możliwość fermentacji, standardowy pojemnik na kał powinien być wypełniony najwyżej do 2/3 jego pojemności. Pobraną próbkę kału należy dostarczyć do laboratorium możliwie jak najszybciej od momentu pobrania (w ciągu 2 godzin).
Ból i dyskomfort w obrębie jamy brzusznej stanowi jedną z najczęstszych dolegliwości zgłaszanych przez pacjentów podczas wizyty u lekarza specjalisty. Bardzo ważne jest wczesne rozpoznanie przyczyn zaburzeń żołądkowo-jelitowych. W przypadku wykrycia aktywnego zakażenia Helicobacter pylori wdrożenie odpowiedniego schematu leczenia pozwala na całkowite wyeliminowanie bakterii w pierwszym rzucie terapii u ok. 90% pacjentów. Eradykacja Helicobacter pylori powoduje wyleczenie stanów zapalnych błony śluzowej żołądka i dwunastnicy, choroby wrzodowej oraz znacznie zmniejsza ryzyko nowotworu żołądka. Dzięki osiągnięciom współczesnej medycyny możliwa jest szybka, czuła i nieinwazyjna diagnostyka zakażeń tą bakterią. Laboratorium MEDICA dysponuje nowoczesnym sprzętem i testami wysokiej jakości do wykrywania aktywnego zakażenia Helicobacter pylori oraz monitorowania skuteczności leczenia, co pozwala na uzyskanie wiarygodnych analiz, zgodnych z zaleceniami Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii.
mgr anal. med. Natalia Bilska
