Przeciwciała przeciwjądrowe (ANA, ang. anti-nuclear antibodies) swoją nazwą obejmują heterogenną grupę przeciwciał skierowanych przeciw stałym i rozpuszczalnym antygenom zlokalizowanym w obrębie komórki. Stanowią istotny element rozpoznania i klasyfikacji układowych chorób tkanki łącznej. Należą do przeciwciał IgG.
Do przeciwciał przeciwjądrowych zalicza się przeciwciała przeciw DNA, histonom, centromerom, nukleosomom, rybosomom, cyklinom i przeciwciała przeciw rozpuszczalnym antygenom jądra komórkowego (ENA).
Metoda Immunofluorescencji pośredniej (IIF) jest badaniem wstępnym wykrywającym obecność ANA, określanym jako “złoty standard” diagnostyki serologicznej chorób o podłożu autoimmunologicznym. Metodą tą można określić zarówno miana ANA, jak i typy fluorescencji w obrębie jądra i cytoplazmy, a tym samym powiązać z wystąpieniem określonej jednostki chorobowej.
Oceny swoistości wykrytych przeciwciał ANA dokonuje się z wykorzystaniem metody ELISA lub immunoblot (badanie ANA 3).
U chorych na RZS ANA występują zwykle w niskich mianach i najczęściej są to przeciwciała anty-Ro/SS-A i anty-La/SS-B, rzadziej przeciwciała antycentromerowe. Wykazano, że obecność ANA może predysponować do wystąpienia zespołu Sjögrena u chorych na reumatoidalne zapalenie stawów.
Przeciwciała przeciwjądrowe wykorzystywane są głównie w diagnostyce różnicowej z innymi chorobami układowymi tkanki łącznej przebiegającymi z zapaleniem stawów. Ponadto przeciwciała ANA można wykryć również w innych chorobach autoimmunologicznych, takich, jak pierwotna żółciowa marskość wątroby (przeciwciała SS-A/Ro), czy autoimmunologiczne zapalenie wątroby (przeciwciała SS-A/Ro), a także w okresie ciąży lub u członków rodzin chorych na choroby reumatyczne. Przeciwciała ANA mogą występować również w ni- skich mianach u zdrowej populacji w 8%, zaś u dzieci w 15%. Ich miana są wyższe u kobiet i wzrastają wraz z wiekiem. ANA w niskim mianie występują także u chorych na infekcję wirusową lub bakteryjną, oraz u osób z chorobami rozrostowymi układu krwiotwórczego.
Przygotowanie do badania: Pacjent nie musi być na czczo. Na badanie można się zgłaszać cały dzień.
Ciąża oraz leki np. immunoglobuliny, inhibitory TNFα mogą indukować wytwarzanie przeciwciał ANA.
Czas oczekiwania na wynik: 5 dni roboczych
