Retikulocyty

Retikulocyty są niedojrzałymi formami krwinek czerwonych, które krążą we krwi krócej niż 48 godzin. Ich liczba odzwierciedla tempo syntezy krwinek czerwonych w szpiku w ciągu ostatnich 48 godzin. Wysoka wartość wskazuje na intensywną produkcję tych krwinek (np. stany po utracie krwi, początkowe stadia leczenia anemii czynnikiem niedoborowym (np. żelazem – niedokrwistości z niedoboru żelaza). U pacjentów po przeszczepie szpiku są istotnym parametrem odnowy szpikowej.

W stanach zwiększonego zapotrzebowania na krwinki czerwone szpik uwalnia do krwiobiegu większą liczbę retikulocytów, w tym również ich młodsze formy. Sytuacja taka ma miejsce:

w niedokrwistości pokrwotocznej,
w niedokrwistości wywołanej przyspieszonym rozpadem erytrocytów (hemolitycznej),
w przewlekłym niedotlenieniu – chorobach płuc, wadach serca, po przebywaniu na dużych wysokościach,
podczas leczenia substytucyjnego niedokrwistości wywołanych niedoborem żelaza, witaminy B12, kwasu foliowego,
podczas stosowania erytropoetyny,
po usunięciu śledziony

Obniżenie liczby retikulocytów jest objawem upośledzonej czynności krwiotwórczej szpiku, najczęściej występuje:

w niedokrwistości wywołanej niewydolnością szpiku (aplastycznej) – np. wywołanej lekami, infekcją wirusową
w stanach niedoboru erytropoetyny – np. w niewydolności nerek
w nieleczonej niedokrwistości z niedoboru wit. B12

Oznaczenie liczby retikulocytów znalazło zastosowanie w:

podstawowej diagnostyce we wszystkich rodzajach niedokrwistości
monitorowaniu suplementacji żelaza, witaminy B12 i kwasu foliowego
monitorowaniu terapii erytropoetyną
monitorowaniu podczas transplantacji komórek macierzystych
u pacjentów pediatrycznych i noworodków

W badaniu określane jest 7 parametrów retikulocytarnych:

Ret (bezwzględna liczba retikulocytów)
Ret % (względna liczba retikulocytów)
HFR% (retikulocyty o wysokiej zawartości RNA)
MRF% (retikulocyty o średniej zawartości RNA)
LRF% (retikulocyty o niskiej zawartości RNA)
IFR% – suma MFR% i HFR%
RET-He – ekwiwalent hemoglobiny w retikulocycie

Klasyfikacja retikulocytów na etapy dojrzewania

Oprócz konwencjonalnego pomiaru retikulocytów (ich wartości bezwzględnej i względnej), fluorescencyjna cytometria przepływowa umożliwia klasyfikację retikulocytów na trzy etapy dojrzewania, które są zdefiniowane poprzez zawartość RNA w retikulocytach. Im wyższa zawartość RNA, tym mniej dojrzały jest retikulocyt.

LFR	MRF	HFR
Mała zawartość RNA	Większa zawartość RNA	Wysoka zawartość RNA
Dojrzałe retikulocyty	Średniodojrzałe retikulocyty	Niedojrzałe retikulocyty
Najstarsza frakcja retikulocytów		Najmłodsza frakcja retiklocytów

RET-He- ekwiwalent hemoglobiny w retikulocycie

Parametr ten pokazuje zawartość hemoglobiny w świeżo produkowanych czerwonych krwinkach, a tym samym dostarcza informacji na temat aktualnej biodostępności żelaza. Ponadto pozwala ocenić jakość nowo produkowanych krwinek czerwonych oraz umożliwia wykrycie zmian poziomu hemoglobiny znacznie wcześniej niż pomiar zawartości hemoglobiny w dojrzałych erytrocytach. Główną zaletą parametru RET-He (w odniesieniu do ferrytyny i transferryny) jest to, że jest on niezależny od stanu ostrej fazy oraz innych ciężkich chorób.

Parametr ten znalazł zastosowanie w:

monitorowaniu suplementacji żelazem (zwiększenie wartości RET-He wskazuje pozytywne działanie leczenia)
monitorowaniu terapii erytropoetyną (zwiększenie wartości RET-He wskazuje pozytywne działanie leczenia)
klasyfikacji anamii normochromicznych i hypochromicznych
monitorowaniu terapii przewlekłych zakażeń i nowotworów
określanie aktualnego statusu żelaza
różnicowaniu między niedokrwistością z niedoboru żelaza i „funkcjonalnym” niedoborem żelaza

Niska wartość parametru RET-He oznacza brak żelaza lub brak dostępności biologicznej żelaza do erytropoezy. Parametr ten często jest oznaczany razem z ferrytyną:

wysokie lub prawidłowe stężenie ferrytyny przy jednoczesnej niskiej wartości RET-He może sugerować czynnościowy niedobór żelaza
niskie stężenie ferrytyny przy jednoczesnej niskiej wartości RET-He sugeruje klasyczny niedobór żelaza

Należy jednak pamiętać, że stężenie ferrytyny ulega podwyższeniu podczas ostrej fazy chorób (ferrytyna jest dodatnim białkiem ostrej fazy), dlatego konieczne jest sprawdzenie występowania stanu zapalnego, np. za pomocą oznaczenia CRP.

Wiarygodna liczba retikulocytów oraz niektóre parametry retikulocytarne (HFR, MRF, LRF, IFR) stanowią ważny element w ocenie czy szpik kostny funkcjonuje prawidłowo w aspekcie produkcji nowych krwinek czerwonych. Równie ważna jest ocena jakościowa, możliwa dzięki parametrowi RET-He, który pokazuje zawartość hemoglobiny retikulocytach.

Przygotowanie do badania:

Pacjent powinien być na czczo, czyli 8-12 godzin po ostatnim posiłku. Na badanie należy zgłosić się po wypoczynku nocnym, w godz. 6:30-10:30 lub według wskazań lekarza.